लगानी प्रतिबद्धता : विदेशी उत्साहित, स्वदेशी निराश

१३ साउन, काठमाडौं । पछिल्लो एक वर्ष (आर्थिक वर्ष २०८०/८१) मा कुल २ खर्ब १ अर्ब ८१ करोड रुपैयाँ बराबरको कुल (स्वदेशी÷विदेशी) लगानी प्रतिबद्धता प्राप्त भएको छ ।

यो अघिल्लो आव २०७९/८० को तुलनामा घटेको अवस्था हो । यस आवमा कुल लगानी प्रतिबद्धता २ खर्ब १४ अर्ब रुपैयाँ बराबर रहेको उद्योग विभागले जनाएको छ ।

गत आव २०८०/८१ मा समग्र लगानी प्रतिबद्धतामा कमी आए पनि विदेशी लगानी भने ह्वात्तै बढेको तथ्यांकले देखाएको छ । यो विभागमा दर्ता भएको उद्योगमा आएको लगानी प्रतिबद्धता हो । जसमा लगानी बोर्डको तथ्यांक जोडिएको छैन ।

उद्योग विभागका अनुसार गत आव ६१ अर्ब ९० करोड ४५ लाख रुपैयाँ बराबर प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी (एफडीआई) स्वीकृत भएको छ । जुन अघिल्लो आव २०७९÷८० को तुलनामा २३ अर्ब ५० करोड धेरै हो । उक्त आवमा ३८ अर्ब ४० करोड बराबर एफडीआई स्वीकृत भएको थियो ।

लगानी प्रतिवद्धताको यस तथ्यांकले विदेशी लगानीकर्तामा भने उत्साह देखिन्छ । तर, आन्तरिक लगानीकर्तामा भने निराशा रहेको देखाउँछ ।

नेपाल उद्योग परिसंघ अध्यक्ष राजेशकुमार अग्रवाल पछिल्लो तीन वर्षयता स्वदेशी लगानीकर्तामा गिरेको मनोबल र सुस्ताएको अर्थतन्त्रको प्रभाव नयाँ लगानीमा समेत देखिएको बताउँछन् ।

‘एक त उद्योगी–व्यवसायीसँग भएकै उद्योग कसरी टिकाउने भन्ने चिन्ता छ,’ उनी भन्छन्, ‘यो अवस्थामा नयाँ लगानी कम हुनु स्वाभाविक हो । लगानीकर्तामा आत्मविश्वास नबढाएसम्म यो अवस्थामा सुधार हुने छैन ।’

उद्योग विभागका अनुसार २०८०/८१ मा उद्योग दर्ता संख्या ४ सय ३४ छ । यो २०७९/८० को दाँजोमा बढी भए पनि प्रस्तावित लगानीको रकम भने कम छ । उक्त आवमा दर्ता उद्योग संख्या ३ सय २२ थियो ।

२०८०/८१ मा विदेशी लगानी स्वीकृति संख्या ४ सय २ छ । अघिल्लो आवमा यस्तो संख्या ३ सय २७ थियो । यो वर्ष स्वदेशी तथा एफडीआई दुवै प्रकारका उद्योग दर्ता बढे पनि लगानी प्रतिबद्धता रकममा भने स्वदेशीको तुलनामा एफडीआईमा उत्साह देखिएको छ ।

सरकार र निजी क्षेत्रको आयोजनामा गत वैशाखमा लगानी सम्मेलन आयोजना गरिएको थियो । त्यसबेला एफडीआई र केही लगानी प्रतिबद्धतामा हस्ताक्षर भएको थियो । त्यसपछिका तीन महिना एफडीआईमा तुलनात्मक सुधार भएको देखिएको छ ।

तर, आन्तरिक लगानीकर्तामा भने अझै पनि मनोबल उठाउन सकिएको छैन । परिसंघले बुधबार सार्वजनिक गरेको एक अध्ययन प्रतिवेदनले समेत चलिरहेकै स्वदेशी उद्योगको माग घटेको देखिएको छ ।

२०८०÷८१ को तेस्रो त्रैमासमा उत्पादनमूलक उद्योगको मागमा थप १३.५३ प्रतिशतले कमी आएको प्रतिवेदनले देखाएको छ । यस वर्ष उत्पादन तथा सेवामूलक उद्योगको संयुक्त विश्लेषण गर्दा समग्रमा २.६४ प्रतिशतले मागमा कमी आएको प्रतिवेदनमा छ ।

यस अवधिमा उद्योगको आयमा समेत कमी आएको परिसंघले जनाएको छ । सर्वेक्षणमा सहभागी उद्योगीले अघिल्लो वर्ष यसै अवधिको तुलनामा माग ३.८७ प्रतिशतले घटेको जानकारी गराएका छन् ।

दोस्रो त्रैमासमा पनि आय १.८७ प्रतिशतले कम भएको थियो । माग र राजस्वमा आएको गिरावटका कारण सर्वेक्षणमा सहभागी कूल उद्योगमध्ये ६५.५७ प्रतिशतले आगामी त्रैमासमा नयाँ लगानी नगरेको जनाएका छन् ।

साना लगानीमा उत्साह

स्वदेशी तथा विदेशी लगानीकर्ताको रोजाइ साना उद्योगमा अधिक देखिन्छ । विभागका अनुसार एक वर्षमा ४९ ठूला उद्योग दर्ता हुँदा ३ सय ३३ साना उद्योग दर्ता भएका छन् । यस वर्ष ५२ मझौला उद्योग दर्ता भएको आँकडा छ ।

परिसंघ अध्यक्ष अग्रवाल विदेशी लगानीलाई प्राथमिकता क्षेत्रमा केन्द्रित गर्नुपर्ने आवश्यकता रहेको बताउँछन् । ‘विदेशी लगानी स–साना रेस्टुरेन्टमा समेत आइरहेको देखिन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘योभन्दा उत्पादनमूलक ठूला उद्योगमा विदेशी लगानी भित्र्याउनुपर्ने आवश्यकता छ । त्यसो भएमात्र प्रतिबद्धता अनुसार प्रतिफल प्राप्त हुनेछ ।’

रोजगारी सिर्जना कति ?

एक वर्षमा दर्ता भएका उद्योगबाट २५ हजार ५ सय ५१ जनालाई रोजगारी दिने प्रतिबद्धता जनाइएको छ । विदेशी लगानीकर्ताबाट दर्ता भएका उद्योगले भने १९ हजार ५ सय ६५ लाई रोजगारी दिने प्रतिबद्धता जनाएको विभागले जनाएको छ ।

एफडीआईमा दर्ता उद्योगले गत वर्ष १६ हजार ९ सय ६५ जनालाई रोजगारी दिने प्रतिबद्धता जनाएका थिए ।

लगानी बोर्डमार्फत एक वर्षमा पौने ३ खर्ब लगानी स्वीकृत

लगानी बोर्ड मार्फत एक वर्षमा २ खर्ब ७१ अर्ब २६ करोड बराबर लगानी स्वीकृत भएको छ । एक वर्षमा स्वीकृत अधिकांश लगानी जलविद्युत् आयोजनामा आएको छ । ह्वासिन सिमेन्टले भने लगानी वृद्धिका लागि स्वीकृति पाएको छ ।

लगानी बोर्डका अनुसार २०८०/८१ मा रोल्वालिङ खोला जलविद्युत् आयोजनामा ७ अर्ब ९३ करोड, छुजुङ खोजा जलविद्युत् ९ अर्ब ३० करोड, दाना खोला जलविद्युत् ९ अर्ब ६८ करोड, सानीभेरी जलविद्युत् ९ अर्ब ४६ करोड, माथिल्लो कर्णाली १ खर्ब ६२ अर्ब, सुपर तमोर ३४ अर्ब ५९ करोड र अपर मोदी ए १० अर्ब ८ करोड लगानी स्वीकृत भएको बोर्डले जनाएको छ ।

यस वर्ष सौर्य ऊर्जामा २१ अर्ब १० करोड लगानी प्रतिबद्धता आएको बोर्डको भनाइ छ । बोर्डले बिहीबार आफ्नो वार्षिक प्रतिवेदन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई बुझाएको छ ।

लगानी बोर्डबाट स्वीकृत भएको लगानीमध्ये रोल्वालिङ (७.९३ अर्ब), छुजुङ खोला (९.३० अर्ब), दाना खोला (९.६८ अर्ब), सानी भेरी (९.४६ अर्ब), सुपर तमोर (३४.५९) अर्ब र अपर मोदी (१०.०८ अर्ब) रुपैयाँ बराबर स्वदेशी लगानीमा निर्माण हुने गरी स्वीकृत भएको बोर्डले जनाएको छ ।

– यस समाचारको श्रोत : Online Khabar हो ।