नेपाली नाटकको मूल विचारबारे अध्ययन-अनुसन्धान गर्नुपर्नेमा जोड

काठमाडौं । नेपाल संगीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानको आयोजनामा ‘नेपाली नाटकमा विचारधारात्मक प्रश्न’ विषयक समीक्षात्मक गोष्ठी सम्पन्न भएको छ । अधिकांश वक्ताले नेपाली नाटकको मूल विचारबारे अध्ययन–अनुसन्धान गरी दिशानिर्देश गर्नुपर्ने बताए ।

कुलपति निशा शर्माको अध्यक्षतामा भएको गोष्ठीमा डा. अशोक थापाले अध्ययनपत्र प्रस्तुत गर्दै नाटकमा विचारधारात्मक प्रश्न मुख्य रहेको दाबी गरे । नेपाली नाटकको अध्ययनको क्रममा राजनीतिक सामाजिक व्यवस्था र लेखन दुवैले एकअर्कालाई प्रभाव पारेको आफूले पाएको उनले बताए ।

आफ्नो अध्ययनपत्रलाई ‘बाँझो जग्गामा एउटा मूल रोप्न खोस्रे जस्तो मात्र’ भन्दै उनले नेपाली नाटक लेखनमा विचारधारात्मक ९ वटा सूचक रहेको बताए । नेपाली नाटकमा आध्यात्मिक र भौतिकवादी विचारको प्रभाव रहेको उनले चर्चा गरे ।

आधुनिक नेपाली नाटक लेखनमा नारीवादी विचार नाट्यसम्राट बालकृष्ण समले २०३३ सालमा ‘स्वास्नी मान्छे’ नाटक लेखेर प्रवेश गराएको पनि उनले बताए । ‘चोभारको गुफामा लगेर उहाँ (बालकृष्ण सम)ले गुफाभित्रको संसारलाई थुप्रै नारीले चलाएको, नारीले शासन गरेको सेटअप परिकल्पना गरेर स्वास्नी मान्छे लेख्नुभयो,’ थापाले भने ।

उनको अध्ययनपत्रमाथि अध्येताद्वय केशव अधिकारी र भारती न्यौपानेले टिप्पणी गरेका थिए । टिप्पणीकर्ता अधिकारीले पछिल्लो समयमा आएको बहुसांस्कृतिकवादलाई समेट्ने चुनौती रहेकोले बहुसंस्कृतिभित्र रहेको एकत्व चाहिं सिङ्गो नेपाली संस्कृति हो भनेर निष्कर्ष निकाल्नुपर्ने बताए ।

अर्का टिप्पणीकार न्यौपानेले डा. थापाको अध्ययनपत्र आगामी दिनमा शोध अनुसन्धान गर्नेका लागि गतिलो सन्दर्भ सामग्री बन्ने बताए । समाज विकासक्रमसँगै नयाँ विचारधारा साहित्यका सबै विधाले ग्रहण गर्नु सकारात्मक रहेको बताउँदै न्यौपानेले बहसलाई बृहत बनाउने भन्दा पेन्सिल तिखारेजस्तो ‘न्यारो डाउन’का रुपमा लैजान सके फलदायी हुने विचार व्यक्त गरे ।

कार्यक्रममा नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति नारदमणि हार्तम्छालीले विचारधारात्मक प्रश्नलाई दर्शनसँग जोड्नुपर्नेमा जोड दिए । सबै विचारधारालाई प्राकृतिक न्यायको सिद्धान्तका आधारमा सापेक्षित रुपमा बुझ्नसके मात्र सही निष्कर्षमा पुग्न सकिने कुलपति हार्तम्छालीको धारणा थियो ।

प्रतिष्ठानकी कुलपति निशा शर्माले समयअनुसार नाटकमा प्रस्तुत गरिने विचारधारामा पनि परिवर्तन हुने मात्र नभएर विम्ब र प्रतीकले दिने भाव र अर्थमा पनि फरक पर्ने बताइन् । कथा, उपन्यास, कविता, कचहरी, टेलिभिजन, सडक नाटक, प्रहसन आदि धेरै विधा र प्रविधिमा गरिएका नाटकलाई पनि अध्ययनमा समेट्न उनले ध्यानाकर्षण गराइन् ।

छलफलमा प्राज्ञ महेश गोदार, संस्कृतिकर्मी चिरन पुन, नाट्यकर्मी आशान्त शर्मा, साहित्यकार वीरप्रसाद भन्सारी, नाट्यकर्मी महासंघका अध्यक्ष राजेन्द्र रिमाल, महासचिव जेबी डीसी र नाट्य निर्देशक प्रभावकार न्यौपानेले पनि अध्ययनपत्रमाथि टिप्पणी गरे ।

– यस समाचारको श्रोत : Online Khabar हो ।