दशैं मनाउन घर फर्किएका नेपालीलाई सीमामा सधैं सास्ती 

२४ असोज, धनगढी । डोटीको दिपायल सिलगढी नगरपालिका–३ का मानबहादुर भुल (७१) ले थातथलोमा परिवारसँगै बसेर दशैं मनाउन नपाएको पाँच वर्ष बित्यो । यसपालि भने उनी छोराबुहारी, नातीनातिनासँगै बसेर दशैं मनाउने धोकोसहित स्वदेश फर्किए ।

पाँच वर्षपछि कर्मथलोबाट जन्मथलो फर्किंदै गर्दा भुलको खुसीको सीमा नै थिएन । ५२ वर्षदेखि भारतमा चौकीदारी गर्दै आएका भुल महाराष्ट्रबाट बसको यात्रा सकेर बुधबार बिहानै जब कैलालीको गौरीफन्टा नाकामा उत्रिए, उनले अनेकौं तनाव व्यहोर्नुपर्‍यो ।

कैलालीको गौरीफन्टा नाकामा चेकजाँचका नाममा भारतीय सुरक्षाकर्मीबाट सुरु हुने अनावश्यक सास्तीलाई आफ्नै भूमिमा नेपाली सुरक्षाकर्मीले पनि निरन्तरता दिन्छन् । अझ अटो-रिक्सा चालकहरूले थपन् हैरानीको त हिसाब किताबै छैन ।

भुलले धेरै वर्षअघि श्रीमती गुमाइसकेका छन् । छोराबुहारीको आग्रहमा घर फर्किएका उनलाई सीमाको सास्ती सम्झँदै घर फर्कन मन लाग्दैन ।

मानबहादुर भुल

तर नआई पनि त भएन । छोरा-बुहारीले कर गर्छन् । छोरा–बुहारी, नातीनातिनासँगै दशैं मनाउन नपाएको पनि पाँच वर्ष भइसकेछ । भुल आफैंलाई पनि आफ्नो जन्मभूमिमा आउँदा छुट्टै रमाइलो हुन्छ । ‘श्रीमती बितेपछि घर आउन मन नलागेर महाराष्ट्रमै काम गरिरहेको थिएँ’ भुलले भने, ‘यो पाली त परिवारसँगै दशैं मान्न र नानीबाबुहरूलाई टीका थाप्न घर फर्किंदैछु ।’

आफ्नो जीवनको २२ वर्ष मुम्बई र १४ वर्ष दिल्लीमा चौकीदारीमै बिताइसकेका भुल अहिले महाराष्ट्रमा एउटा कम्पनीमा कार्यरत छन् ।

भुलजस्तै गौरीफन्टा नाका भएर दशैं मनाउन घर फर्किनेहरूको गुनासो उस्तै छ- नाकामा असाध्यै दुःख र हैरानी खेप्नुपर्‍यो ।

****

सुर्खेतको चौकुने गाउँपालिकाका काशीराम सोनी (२२) पनि श्रीमती र छोरीसँगै शैँ मनाउन भारतको गुजरातबाट घर फर्किंए । बुधबार बिहान गौरीफन्टा नाकामा उत्रिएका सोनी सुर्खेत जाने गाडीको खोजीमा थिए ।

काशीराम सोनी श्रीमती र छोरीसँग

दूधे छोरीलाई काखी च्याप्दै गरेको बसको यात्राको थकान दशैंमा घर फर्कन पाएको खुसीले छोपेको थियो । अघिल्ला दुई दशैं कर्मथलो गुजरातमै मनाएका उनीहरू यो वर्ष भने चौकुनेमा घर, परिवार, आफन्तजनसँग मनाउन पाउँदा निकै हर्षित देखिन्छन् ।

‘अर्कोको भूमिबाट स्वदेश फर्किन पाउँदाको आनन्द अर्कै हुँदोरहेछ । रातभरको यात्राले थकित छु तर नेपाली भूमिमा पाइला टेक्दा मन हर्षित भएको छ,’ सोनीले अनलाइनखबरसँग भने ।

उनकी श्रीमती राधिका (२२) ले पनि दुई वर्षपछि घर फर्किन पाउँदा खुसी लागेको सुनाइन् । ‘पहिले छोरी सानो थिइन्, त्यसैले दशैं मनाउन घर फर्किन पाएनौँ,’ राधिकाले भनिन्, ‘ठूली नभएपनि छोरी हिंडडुल गर्न सक्ने भइसकेकाले यो वर्ष घरमा परिवारसँग दशैं मनाउछौँ ।’

तर सीमा नाकामा भारतीयदेखि नेपाली सुरक्षाकर्मीले दिएको दुःख सम्झँदा भने सोनी दम्पतीले अनुहार बिगारे ।

****

कञ्चनपुरको शुक्लाफाँटा नगरपालिकाको झलारीका रमेश चौधरी (२७) बैङ्गलोरको एक होटलमा कुक छन् । चौधरीले पनि मान्यजनबाट टीका ग्रहण गर्दै बडादशैं मनाउन नपाएको दुई वर्ष भइसकेको छ ।

रमेश चौधरी

यसपालि चौधरी विदा मिलाएर घर आएका छन् । यसअघिका दुई दशैं कर्मभूमिमै बिताएका उनी यसपटक भारत गएको दुई महिना मात्रै भएको थियो । ‘यसपालि पनि भारत गएको दुई महिना भएकोले फर्कन पाउँछु भन्ने थिएन, तर विदा पाएँ, खुसी लागेको छ ।’

चौधरी जस्तै कैलाली टीकापुर–१ का लक्ष्मण साउद (४५) पनि ६ महिनाअघि कामको सिलसिलामा भारतको गुजरात पुगेका थिए । उनी पनि दशैं मनाउन घर फर्किएका छन् ।

साउदले घर, परिवार, इष्टमित्र, आफन्तजनसँग भेटघाट नभएको धेरै समय बितिसकेकाले यो दशैं सबैसँग मनाउनेगरी छोटो समयमै घर फर्किएको बताए ।

सीमामा सधैं सास्ती

राजस्थानबाट घर फर्किएका गोदावरी नगरपालिका–२ शान्ति टोलका शेरबहादुर धामीले चेकजाँचका नाममा सुरक्षाकर्मीले अनावश्यक दुःख दिने पुरानो समस्या उस्तै रहेको बताउँछन् ।  सीमा नाकामा चेकजाँचमा कडाइ गर्नु राम्रो कुरा भए पनि सुरक्षाभन्दा पैसा असुल्ने उद्देश्य राखेर दुःख दिने गरेको धामीको अनुभव छ ।

शेरबहादुर धामी

‘सीमामा सुरक्षाको नाममा हामी मजदुरबाट सुरक्षाकर्मीले पैसा असुल्ने नियत राखेर अनावश्यक दुःख दिन्छन्’ धामीले भने, ‘यो राम्रो कुरा होइन । हामीले पनि उनीहरूलाई पैसा दिनु हुँदैन ।’

डोटीको दिपायल सिलगढी नगरपालिका–६ का रामबहादुर भुलले पनि दशैंका बेला नाकामा सास्ती खेप्नुपरेको सुनाए । भुलले गौरीफन्टा नाकामा नेपालीबाटै नेपाली लुटिने, ठगिने गरेको बताउँदै स्थानीय प्रशासनले नियमन गर्न नसकेको गुनासो गरे ।

अटो रिक्सा चालकले लिने भाडामा एकरूपता नहुनु, सीमा क्षेत्रमा यात्रुलाई तानातान गर्ने जस्ता प्रवृत्तिले दशैं मनाउन फर्किनेहरूलाई दुःख भइरहेको उनी बताउँछन् ।

‘सीमामा अटो रिक्सा चालकहरूको ज्यादती धेरै छ । मनपरी भाडा लिइरहेका छन् । प्रशासनले उनीहरूलाई नियमन गर्नुपर्ने हो तर छैन जस्तो लाग्यो,’ भुलले भने, ‘भारततर्फ बरु त्यस्तो छैन । बढी भाडा लिने अटो चालकहरूलाई कारबाही गर्नुपर्छ ।’

रामबहादुर भुल

सामान्य समयमा गौरीफन्टा नाकाबाट धनगढी चौराहसम्म यात्रा गरेको भाडा ३० रूपैयाँ लिने गरिएको छ तर भारतबाट फर्किनेहरूबाट अटो रिक्सा चालकहरूले दुई सय भारतीय रूपैयाँदेखि एक हजारसम्म लिइरहेको छन् । उनीहरूले लाहुरेसँग सामानको समेत जोडेर महंगो भाडा असुल्ने गरेका छन् ।

कैलालीका प्रमुख प्रहरी उपरीक्षक(एसपी) पदमबहादुर विष्टले सीमा क्षेत्रमा भारतबाट फर्किने कुनै पनि नेपालीले दुःख नपाओस् भनेर सुरक्षा व्यवस्था मजबुत बनाइएको दाबी गर्छन् । अटो रिक्सा चालकले बढी भाडा लिएको, चेकजाँचका नाममा सुरक्षाकर्मीले दुःख दिएको देखिएमा कारबाहीको दायरामा ल्याइने विष्टले बताए ।

कैलालीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी धर्मेन्द्रकुमार मिश्रले पनि सीमा नाकामा विभिन्न बाहानामा यात्रुहरूलाई दुःख दिने, ठग्ने जस्ता कार्य गरेको पाइएमा कारबाही गरिने बताए । अटो रिक्सा चालकहरूले यात्रुबाट मनपरी रूपमा भाडा लिइरहेको कुरा जानकारीमा आएको बताउँदै मिश्रले निर्धारण गरिएको भन्दा बढी भाडा असुल्नेलाई कारबाही गरिने बताए ।

– यस समाचारको श्रोत : Online Khabar हो ।