हो, म विचारको झोले हुँ

तपाईंलाई लाग्दैन मानिसको सिकाइ नै झोला बोकेपछि सुरु हुन्छ ? सम्झिनुस् त, तपाईं अहिले जुन नेपाली भाषा बोलिरहनुभएको छ, लेखिरहनुभएको छ, त्यसको प्रारम्भ तपाईंले नेपाली वर्णमाला किताब झोलामा बोकेपछि भएको थियो । झोला बोक्नुस् । तर यत्ति ख्याल राख्नुस् कि तपाईंको झोलाले सही विचार बोकेको होस् ।

यो लेख अब यहीं समाप्त गरिदिए पनि हुन्छ किनकि अघिल्लो हरफ नै यसको निचोड हो । तर केही तन्काउने हो भने चैं—अहिले समाजमा जुन किसिमको झोले भाष्य निर्माण भइरहेको छ, एकथरी भीड त्यो भाष्यलाई समाजमा स्थापित गरी पुनः आफ्नो अर्को त्यस्तै तर केवल फरक रङको झोला बोकाउन तत्पर छ भने अर्कोथरी भीड व्यक्तिको हरेक कार्य वा निर्णयको अन्ध महिमागानले भरिएको झोला बोक्नेहरूमाथि उक्त भाष्य प्रयोग गरिरहेको छ ।

म दोस्रो भीडमा भने अवश्य पर्छु । भीडमा पर्नु नराम्रो होइन । सत्य सधैं एक्लै हुनुपर्छ भन्ने छैन । सत्य सधैं भीडभन्दा पर नै भइराख्छ भन्ने पनि छैन । कति सत्य भीडमै पनि हुन्छ । जस्तो कि मसानघाटको मलामीको भीडले कसैको मृत्युको सत्य बोल्छ ।

खैर, धेरै नलम्बाइकन भन्दा कुरा यत्ति हो, यदि कसैले कुनै व्यक्तिको मात्रै झोला बोकेर हिंड्छ भने बुझ्दा हुन्छ, त्यो झोलाको फित्ता चाँडै चुँडिनेवाला छ ।किनकि चाहेर नचाहेर कुनै पनि व्यक्तिले सधैं सही निर्णय लिन सक्दैन । र जब कोही व्यक्तिको झोला बोकेर हिंडेको हुन्छ ऊ पनि जानी–नजानी कुनैबखत गलत कुराको साक्षी बन्न पुग्छ ।

यो कुराको कति जानकार होलान् कति नहोलान् तर जो जानकार भएर पनि व्यक्तिकै झोला बोकिरहेका छन् ती चैं बहुसंख्यक समाजले हाल बुझेको झोले नै हुन् ।

तिनलाई म केही भन्न सक्दिनँ ।भविष्यमा झोलाको फित्ता चुँडियो भन्दै आएभने मसँग सिलाउनका निम्ति धागो हुनेछैन ।तर उनीहरूको झोला सिलाउन भने मसँग सियो, धागो, समय, मिहिनेत सबै हुनेछ जो कुनैबेला केही राम्रो गर्ने उद्देश्यले आफ्नै विचार बोकेर हिंडेको थिएँ ।

चाहे ती विचार त्यतिबेला गलत नै किन सावित नभएका होउन् । बस् उद्देश्य त राम्रो थियो भन्ने कुराको बोधले पनि मलाई उनीहरूलाई सहयोग गर्ने जाँगर भरिदिनेछ ।किनकि राम्रो उद्देश्य पूरा गर्नका निम्ति अलमलिएर प्रयोग भएको गलत विचार भन्दा खराब उद्देश्य पूरा गर्नका लागि प्रयोग भएको सही विचार बढी घातक हुन्छ समाजका लागि ।

यो क्लिसे कुरा भनिराख्नु पर्दैन कि मानिस महत्वाकांक्षी प्राणी हो रहालको समय त्यसैको उपज हो ।सभ्यताको विकाससँगै मानव जातिले विभिन्न प्रकारका विचारहरू विभिन्न प्रकारका झोलाहरूमा बोक्दै हिंड्यो । कुनै झोलामा बुद्धका शान्तिका सन्देश थिए होलान् भने कुनै झोलामा हिटलरका बम बारुद । जेहोस् कति रहर र कति बाध्यताले, बोक्नेले बोके किसिम किसिमका झोला र हिंडे ।त्यसको मूल्यांकन समयले पक्कै ग¥यो र गर्नेछ सधैं सधैं ।

कम्तीमा म यो मान्छु र ठान्छु— तपाईंले जे रोप्नुहुन्छ, त्यही फल्छ ।जे गर्नुहुन्छ त्यही फिर्ता पाउनुहुन्छ र जे बोक्नुहुन्छ, त्यसैले थिच्छ ।अब फूल बोक्ने कि काँडा? तपाईंको मर्जी । कुन बढी कष्टकर होला ? आफैं सोच्नुहोला ।व्यक्ति बोक्ने कि विचार ?

तपाईंको मर्जी । कुन बढी बोझ होला ? आफैं ठम्याउनुहोला । झोले बन्नुस् । सत्यको झोला बोक्न नडराउनुस् । इमानको झोला बोक्न नडराउनुस् । कर्मको झोला बोक्न नडराउनुस् । तर यस्तै रहेछ भावी भनेर लेखान्तको झोला मात्र बोकेर यो अमूल्य जीवनको यात्रा भने नगर्नुस् ।

समाजमा विचारको खडेरी परेको धेरै भयो ।तर पटक–पटक खसिरहने भ्रम र म्यानुपुलेसनका असिनाहरूले भने समाज नाङ्गिइसकेको छ । कहिले नेता, कहिले निराशावादी, कहिले कथित बुद्धिजीवी त कहिले प्रायोजित समूहका भ्रम र म्यानुपुलेसनको शिकारमा हाल समाज पिल्सिएको छ । तरपनि यो देशमा, यो समाजमा अब केही हुँदैन भनेर जति निराशा हाल सञ्चार भइरहेको छ, के अवस्था बिल्कुल त्यही हो त ? सोच्न जरूरी छ ।

जति हुनुपर्ने थियो, त्यो भएको छैन तर यो देशमा केही हुन्छ, नभए बनाउनलाई हामी तयार हुनुपर्छ । म देश बनाउने विचारलाई बोकेर हिंडेको बटुवा हुँ ।जुन चौतारीमा यो देश बन्दैन भन्ने संवाद सुन्नेछु, म त्यहाँ अडिनेछु र सोध्नेछु — किन बन्दैन होला हजुर ? र जुन चौतारीमा यो देश बन्छ भन्ने संवाद सुन्नेछु, म त्यहाँ पनि अडिनेछु र सोध्नेछु — के के गर्न सकिएला त हजुर ?

म हरेक आवाज र दृष्टिकोणलाई सुन्ने कोसिस गर्नेछु । म आशाको झोला बोक्छु, विश्वासको झोला बोक्छु ।झोले भन्छन् कसैले भने ठिक छ, म देश बनाउने विचार बोकेर हिंडेको एउटा झोले नै हो । र यो झोला म गर्वसाथ बोकिरहनेछु र भन्नेछु— हो, म असल विचारको झोले हो ।र आग्रह गर्नेछु सबैमा— आउनोस् सबैजना व्यक्ति र स्वार्थको झोला बिसाऔं,असल विचारको झोला बोक्न तयार होऔं । आजैबाट ।

– यस समाचारको श्रोत : Online Khabar हो ।