दशैं बिदामा काठमाडौंका अस्पतालले कसरी दिनेछन् सेवा ?

काठमाडौं । दशैंको रौनक चारैतिर छाएको छ । मान्छेहरू घर फर्किने र आफन्तसँग भेटघाट गर्ने तयारीमा व्यस्त छन् । तर स्वास्थ्य क्षेत्रका कर्मचारीका लागि भने यो समय फरक छ । उनीहरू दशैंमा पनि आफ्नो कर्तव्य निभाउन तयार छन् ।

यस वर्ष पनि सरकारले फूलपातीदेखि दशमीको भोलिपल्टसम्म सार्वजनिक बिदा दिएको छ । तर यो समयमा स्वास्थ्य सेवाको उपलब्धता भने चुनौतीपूर्ण बन्न सक्ने देखिएको छ ।

अधिकांश अस्पतालहरूले फूलपातीदेखि एकादशीसम्म बहिरंग विभाग (ओपीडी) सेवा बन्द गर्ने निर्णय गरेका छन् । यसले गर्दा आकस्मिक कक्षमा बिरामीको चाप बढ्न सक्ने अनुमान गरिएको छ । यद्यपि, ओपीडी सेवा बन्द भए पनि अस्पतालहरूले आकस्मिक कक्षमा आउने बिरामी र वार्डमा उपचाररत बिरामीलाई निरन्तर सेवा प्रदान गर्नेछन् ।

काठमाडौं उपत्यकाका प्रमुख अस्पतालले यस चुनौतीपूर्ण समयमा विशेष तयारी गरेका छन् । परोपकार प्रसूति तथा स्त्रीरोग अस्पतालले दशैंको बिदामा पनि निरन्तर उपचार सेवा प्रदान गर्ने निर्देशक डा. श्रीप्रसाद अधिकारीले जानकारी दिए । अस्पतालले दशैंमा पाँच दिन ओपीडी बिदा भए पनि ती दिनमा २४ सै घण्टा इमर्जेन्सी सेवा उपलब्ध गराउने निर्णय गरेको छ ।

डा. अधिकारीका अनुसार सार्वजनिक बिदा भए पनि इमर्जेन्सी सेवा निरन्तर चलिरहनेछ । ‘कुनै पनि बिरामीले अस्पताल बन्द छ भनेर घरमै बस्नुपर्ने अवस्था आउँदैन । पेट दुखाइ, गर्भवती महिलाहरूमा बच्चाको चाल कम हुने, रक्तस्राव वा अन्य कुनै शंकास्पद लक्षण देखिएमा तुरुन्तै इमर्जेन्सीमा आएर जाँच गराउन सक्नुहुन्छ’ उनले भने ।

बिदाको समयमा पनि लगभग १२ जना विशेषज्ञ चिकित्सकको टोली २४ घण्टा नै सेवामा खटिने व्यवस्था मिलाइएको छ । डा. अधिकारीले भने, ‘हामीले पहिल्यै तयारी गरेका छौं । ड्युटीमा रहेका डाक्टरहरूले बिदा नलिने गरी व्यवस्था मिलाइएको छ ।’

अस्पतालमा हाल गर्भवती महिलाको संख्या बढ्दो क्रममा रहेको छ । असारदेखि असोजसम्म मासिक करिब २ हजार ५०० जना गर्भवती महिला उपचारका लागि आउने गरेको अस्पतालको तथ्यांक छ ।

यसैगरी पाटन अस्पतालले पनि दशैंको समयमा आकस्मिक सेवा मार्फत नियमित सेवा दिने जनाएको छ । अस्पतालका मेडिकल डाइरेक्टर डा. युवराज शर्माका अनुसार सार्वजनिक बिदामा मात्रै ओपीडी सेवा बन्द हुन्छ । तर आकस्मिक सेवा र भर्ना भने नियमित नै हुनेछ ।

‘हामीले आकस्मिक कक्षबाट नै ओपीडी सेवा समेत उपलब्ध गराउने व्यवस्था मिलाएका छौं । कसैले पनि उपचार नपाएर फर्किनुपर्दैन’ डा. शर्माले भने, ‘अस्पताल आउने बिरामीको उपचार गर्न त्यसैअनुसारको जनशक्तिको व्यवस्थापन गरेका छौं ।’

काठमाडौं उपत्यका बाहिरका जनशक्तिलाई दशैं र तिहारमा आलोपालो गरी बिदाको व्यवस्थापन गरिएको उनले बताए ।

त्रिवि शिक्षण अस्पतालले दशैंको समयमा उपचारका लागि आउने बिरामीलाई नियमित सेवा दिने भएको छ । अस्पतालका निमित्त निर्देशक डा. धनश्याम गुरुङका अनुसार अस्पतालको आकस्मिक सेवा र इमर्जेन्सी अपरेसन खुला रहन्छ ।

‘दशैं भनेर बिदा दिने चलन अस्पतालमा छैन । अस्पतालको आकस्मिक सेवा र इमर्जेन्सी अपरेसन खुला रहन्छ । आफ्नो ड्युटी आवरमा सबै स्टाफले नियमित सेवा दिन्छन्’ डा. गुरुङले भने ।

उनका अनुसार दशैंका लागि खटिने कर्मचारीको सूची तयार भइसकेको छ । त्यसअनुसार नै वार्डमा खटिने डाक्टर, नर्स लगायतका कर्मचारी बिरामीको सेवामा नियमित खट्छन् । काममा बाधा नपर्ने गरी चिकित्सक तथा कर्मचारीलाई दशैं बिदाको व्यवस्थापन गरिएको उनले बताए ।

यसैगरी काठमाडौंमा रहेको केन्द्रीय अस्पताल वीर अस्पतालको आकस्मिक सेवा दशैंमा पनि खुला हुन्छ । दशैंको समयमा देखिन सक्ने रोग र बिरामीको चापलाई व्यवस्थापन गर्न अस्पतालले आकस्मिक सेवाका चिकित्सकहरु रहने व्यवस्था गरेको छ । वीर अस्पतालका निर्देशक डा. सन्तोष पौडेलले दशैंको समयमा देखिने विशेष चुनौतीबारे भने, ‘खानपानका कारण हुने स्वास्थ्य समस्या र सडक दुर्घटनाका घाइतेको संख्या बढ्न सक्छ । त्यसैले हामीले विशेष तयारी गरेका छौं ।’

उनले भने, ‘सार्वजनिक बिदामा जसरी चल्थ्यो, वार्ड र आकस्मिक कक्ष त्यसैगरी चलाउँछौं । स्वास्थ्यकर्मीले आलोपालो मिलाएर काम गर्छन् र दशैं मनाउँछन् ।’

आकस्मिक कक्षमा आउने बिरामी र वार्डमा रहेका बिरामीको उपचारका लागि चिकित्सक तथा नर्सलाई रोटेसनमा परिचालन गरी नियमित सेवा प्रदान गर्ने उनले बताए ।

गंगालाल राष्ट्रिय हृदय केन्द्रका निर्देशक डा. रवि मल्लका अनुसार दशैंको समयमा पनि आकस्मिक कक्ष र वार्ड खुला रहनेछन् ।  ‘दशैं भए पनि बिरामीले आकस्मिक सेवा नपाएर फर्किनुपर्ने अवस्था हुँदैन’ उनी भन्छन् । आकस्मिक शल्यक्रिया पनि सञ्चालन हुने उनले जानकारी दिए ।

तर चाडपर्वको समयमा सबै सेवा भने सामान्य अवस्थामा जस्तै हुँदैनन् । ‘योजनाबद्ध शल्यक्रिया (इलेक्टिभ अप्रेसन) भने बन्द हुनेछन् । डा. मल्ल भन्छन्, ‘दशैंमा बिदामा बस्नेहरुले तिहारमा ड्युटी गर्नुहुन्छ । तिहारमा ड्युटी गर्नेले दशैंमा बिदा पाउने रुटिन मिलाएका छौं ।’

टेकुस्थित शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालको अवस्था पनि उस्तै छ । सार्वजनिक बिदाको समयमा समेत ओपीडी सेवा नियमित हुनेछ । विशेषगरी डेंगुका बिरामीको उपचारका लागि आकस्मिक कक्ष २४ सै घण्टा सञ्चालन हुनेछ ।

अस्पताल निर्देशक डा. युवानिधि बसौला भन्छन्, ‘अहिले डेंगुको संक्रमण कायम नै रहेकाले ओपीडी सेवा दिन बिराएर दिन्छौं । बिरामीलाई नफर्काई आकस्मिक कक्षबाट ओपीडी सेवा सञ्चालन हुनेछ ।’

रेबिज, एचआईभी, टीबी जस्ता रोगका बिरामीलाई पनि सेवा दिइने उनले बताए ।

कान्ति बाल अस्पतालमा भने दशैंका बेला ओपीडी सेवा बन्द रहनेछ । तर यहाँ पनि आकस्मिक कक्षबाट चिकित्सकले रोग विशेषज्ञताका आधारमा बिरामी हेर्नेछन् । अस्पतालका निर्देशक डा. पंकज रायका अनुसार चिकित्सक तथा नर्सहरुले दशैं र तिहारमा एकपटक मात्रै बिदा बस्न पाउने नियम बनाइएको छ ।

‘दशैंको समयमा संख्याको हिसाबमा कम बिरामी आउँछन्’ डा. राय भन्छन्, ‘तर कम बिरामी आएपनि उनीहरुमा रोगको जटिलता बढी हुन्छ । गम्भीर रोगका बिरामी हुन्छन् । त्यही हिसाबले स्वास्थ्यकर्मीको ड्युटी मिलाएका छौं ।’

स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. प्रकाश बुढाथोकीले सर्वसाधारणलाई सचेत रहन आग्रह गरे । ‘दशैं रमाइलोसँग मनाउनुहोस् । तर आफ्नो स्वास्थ्यप्रति सजग रहनुहोस्’ उनी भन्छन्, ‘कुनै स्वास्थ्य समस्या देखिएमा तत्काल नजिकको स्वास्थ्य संस्थामा सम्पर्क गर्नुहोस् ।’

– यस समाचारको श्रोत : Online Khabar हो ।