बाहिर झरी, भित्र उखुम गर्मी

१७ साउन, काठमाडौं । जारी मनसुन अवधिमा हरेक दिनजस्तो वर्षा भइरहेको छ । बाहिर झमझम झरी परिरहेका बेला पनि घरभित्र शीतल महसुस हुनुपर्ने हो, तर जारी मनसुन सिजनमा अवस्था त्यस विपरीत छ ।

बाहिर पानी परिरहेका बेला घरभित्र फ्यान वा एसी चलाएर बस्नुपर्ने गर्मी हुने गरेको छ ।

अहिले मनसुन अवधिमा पनि गर्मी हुनुको कारण देशका अधिकांश स्थानमा अधिकतम तापक्रम सरदरभन्दा बढी हुनु हो । जल तथा मौसम विज्ञान विभागकी वरिष्ठ मौसमविद् डा. इन्दिरा कँडेल भन्छिन्, ‘अहिले जारी मनसुन सिजनमा अधिकांश दिन सरदरभन्दा ताता छन् ।’

मौसमविदहरूका अनुसार नेपालमा रातिको समयमा न्यूनतम तापक्रम घट्छ । तर केही दिनयता रातिमा पनि न्यूनतम तापक्रम सरदरभन्दा बढी नै देखिएको छ ।

जल तथा मौसम विज्ञान विभागको देशभरको स्वचालित मौसम स्टेसनमा रेकर्ड भएको अधिकतम र न्यूनतम तापक्रम सरदरभन्दा बढी छ ।

कहाँको तापक्रम कति ?

जल तथा मौसम विज्ञान विभागको रेकर्ड अनुसार यस वर्षको मनसुन सुरु भएपछि पनि अधिकतम र न्यूनतम तापक्रम सरदर भन्दा बढी छ ।

उदाहरणका लागि सन् १९९१ देखि सन् २०२० सम्मको ३० वर्षको अवधिमा काठमाडौंमा जुलाई महिनाको सरदर अधिकतम तापक्रम २८.७ र सरदर न्यूनतम तापक्रम २०.३ डिग्री सेल्सियस हो ।

तर यो वर्ष जुलाई ३१ तारिखको दिन काठमाडौंको अधिकतम तापक्रम ३३ र न्यूनतम तापक्रम २३ डिग्री सेल्सियससम्म पुगेको छ ।

जुलाई महिनामा रूपन्देहीको भैरहवाको सरदर अधिकतम तापक्रम ३३.५ डिग्री सेल्सियस भए पनि २९ जुलाईको दिन भैरहवाको अधिकतम तापक्रम झण्डै ४० र न्यूनतम तापक्रम ३० डिग्री सेल्सियस रेकर्ड भयो ।

जनकपुरको जुलाई महिनाको सरदर अधिकतम तापक्रम ३२.९ र सरदर न्यूनतम तापक्रम २६.५ हो । तर जुलाई ३१ तारिखको दिन जनकपुरको अधिकतम तापक्रम ३८ र न्यूनतम तापक्रम झण्डै ३० डिग्री सेल्सियस रेकर्ड भएको छ । धनगढी, नेपालगञ्ज, घोराही, विराटनगर, धरान लगायत अधिकांश स्थानमा मनसुन अवधिका दिन र रात सरदरभन्दा ताता देखिन्छन् ।

कुनै स्थानको सरदर तापक्रम विगत ३० वर्षको अवधिमा रेकर्ड भएको तापक्रमको आधारमा निकाल्ने गरिन्छ । त्यसैले फरक–फरक स्थानको सरदर तापक्रम पनि फरक–फरक हुने गर्दछ ।

वर्षा पनि सरदरभन्दा बढी

नेपालमा मनसुन भित्रिएको दिन (१० जुन) देखि जुलाई ३१ तारिखको अवधिमा ९१०.६ मिलिमिटर अर्थात् ६१.५ प्रतिशत वर्षा भइसकेको छ । जबकि मनसुन अवधिमा सरदर करिब १ हजार ४८० मिलिमिटर वर्षा हुने गर्दछ ।

जल तथा मौसम विज्ञान विभागकी प्रवक्ता विभूति पोखरेल भन्छिन्, ‘मनसुन बाहिरिने सरदर मिति अक्टुबर २ भए पनि जुन, जुलाई र सेप्टेम्बर सम्मलाई मनसुनको अवधि मानेर हेर्दा हालसम्म ६१.५ प्रतिशत वर्षा भइसकेको छ ।’

यो तथ्यांकले मनसुनको डेढ महिनामै राम्रो वर्षा भएको देखाउने उनी बताउँछिन् ।

विभागका अनुसार भैरहवा, डडेलधुरा, धरान, दाङ, जोमसोम, काठमाडौं, दिपायल, ओखलढुंगा, धनगढी, पोखरा, विराटनगर, ताप्लेजुङमा सरदरभन्दा बढी वर्षा भएको छ ।

जल तथा मौसम विज्ञान विभागले यस वर्षको मनसुन अवधिमा वर्षा र तापक्रम सरदरभन्दा बढी हुने प्रक्षेपण सार्वजनिक गरेको थियो । हालसम्मको अवस्था हेर्दा विभागको प्रक्षेपण मिलेको छ ।

हिउँदयामदेखि नै सुक्खा भएको र प्रि-मनसुन सिजनमा पनि पर्याप्त पानी नपरेकाले यस वर्ष देशैभर गर्मी बढेको थियो । सरदर मिति (जुन १३) भन्दा तीनदिन छिटो (जुन १० तारिख अर्थात् जेठ २८ गते) कोशी प्रदेशमा मनसुन भित्रिएको थियो । असार १० गते देशभर मनसुन फैलिएको थियो । तर वर्षा राम्रै भइरहे पनि गर्मीको सामना पनि गर्नु परिरहेको छ ।

जलवायु परिवर्तनको असरका कारण बढ्दो तापक्रम विश्वव्यापी चिन्ताको विषय बनेको छ ।

नेपालमा हरेक वर्ष ०.०५६ डिग्री सेल्सियसको दरले तापक्रम वृद्धि हुँदै आएको जल तथा मौसम विज्ञान विभागले देशभरका मौसम मापन केन्द्रको तथ्यांक विश्लेषण गरी तयार पारेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

सन् २०२३ लाई पनि उछिन्दै सन् २०२४ सबैभन्दा बढी गर्मी वर्षको रूपमा दर्ज भइसकेको छ । २१ जुलाई २०२४ पृथ्वीको इतिहासकै सबैभन्दा गर्मी दिनको रुपमा दर्ज भएको छ । वैज्ञानिकहरूका अनुसार जुलाईको अन्त्य वा अगष्टमा तापमानले पुनः रेकर्ड तोड्न सक्ने बताएका छन् ।

संयुक्त राष्ट्रसंघले बढ्दो तापक्रमबाट पृथ्वीलाई जोगाउन र सम्भावित विपत्तिबाट जोगिने तौरतरिका अपनाउन विश्व समुदायलाई आह्वान गरेको छ ।

– यस समाचारको श्रोत : Online Khabar हो ।