‘विदेशमा ज्यान गुमाउनेका लागि बाकस नै उसको देश हो’

२१ असोज, बार्सिलोना । तनहुँमा जन्मिएर चितवनमा हुर्किएका पंचम अधिकारी उच्च शिक्षाका लागि काठमाडौं छिरे । जहाँ उनी पत्रकारितामा ज्यादा भिजे । उनले नेपालका केही छापा माध्यम र पछि नेपाल टेलिभिजनमा काम गरे ।

अधिकारीले काठमाडौं, नयाँ दिल्ली र ब्रसेल्समा भाषा, संचार र पत्रकारितासम्बन्धी अध्ययन समेत गरेका छन् । करिब दुई दशकदेखि बेल्जियममा रहेका अधिकारी ब्रसेल्समा एक ग्लोबल आईटी कम्पनीमा काम गर्छन् । दुई छोराछोरी र श्रीमतीसँग यतै बस्छन् ।

‘पथिक प्रवासन’ उपन्यासका लेखक अधिकारीको ‘प्रवासीको देश हुन्न’ दोस्रो कृति हो । यस संग्रहमा रहेका १४ कथाहरू ज्यादातर प्रवासी जीवनको बारेमा लेखिएका छन् । आख्यानकार अधिकारी अन्तरसंवाद कार्यक्रमका लागि सेप्टेम्बरको अन्तिम साता बार्सिलोना आएको बेला अनलाइनखबरकर्मी बसन्त रानाभाटले कुराकानी गरेका छन् । प्रस्तुत छ: ‘प्रवासीको देश हुन्न’ को सेरोफेरोमा रहेर गरिएको कुराकानीको सम्पादित अंश :

कतै संस्मरण जस्तो लाग्ने त कतै यथार्थ लाग्ने तपाईंले लेखेका कथाहरु मातृदेशको यादले ओतप्रोत छन् भन्दा म सही हुन्छु ?

सारमा भन्दा तपाईंले संक्षेपीकरण गरेका कुरा सही हुन् । तर मेरा कथाहरूमा मातृदेशको याद र विछोडको विरह एक पाटो मात्र हो । यी कथाहरूमा बहुसंस्कृतिवाद (मल्टिकल्चरालिज्म) एवं विश्वबन्धुत्त्ववाद (कज्मोपोलिटनिज्म) को परिष्कृत प्राणीदेखि प्रवासमा सप्तरङ्गी जीवन बाँच्नेहरूको कहानीहरू समेटिएका छन् ।

आजको पुस्ता विज्ञान र प्रविधिमा अघि छन् । विश्व समाजसँग परिचित हुन चाहन्छन् । मैले प्रवासी साहित्यको जगमा विश्व समाजलाई चिनाउने प्रयत्न गरेको छु ।

प्रवासमा सप्तरङ्गी जीवन बाँच्नेहरूको कहानीहरू समेटिएको त भन्नुभयो तर घरदेशको परिवेश छुने कथाहरु तपाईंको पुस्तकमा छन् नि ?

यस संग्रहका आधा कथाहरू घरदेशको परिवेश र अरू कथाहरू परदेशका परिवेश वरिपरि घुमेका छन् । यसैले घरदेश र परदेशमा बस्ने सबैका निम्ति यी कथाहरू सामिप्यका लाग्छन् । तैपनि, यथार्थ के हो भने घरदेशको परिवेशमा अनेक कथा लेखिएका छन् । थोरै लेखिएका परदेशका कथाहरू पनि सप्तरङ्गी जीवनको ऐना भन्दा रूवाइधुवाई ज्यादा छन् ।

‘प्रवासीको देश हुन्न’ का कथाहरूले नेपाली समाजको पछिल्लो प्रवृत्तिलाई उजागर गर्ने जमर्को गरेको छ । स्वदेशको समेत र अझ धेरै प्रवासका विसङ्गति र जटिलताहरूलाई उजागर गर्ने र कतिपय पात्रहरू मार्फत मनोवैज्ञानिक पक्षको चिरफार गरिएको छ ।

त्यसो भए तपाईले लेख्नुभएको कथाहरूमा विविधता छन् कि उस्तै किसिमका छन् ?

एकदम विविधता छ । अमेरिकामा हुर्केको नेपाली बच्चाले नेपाल फर्कंदाको अवस्थितिमा लेखिएको ‘सानो सेक्रेट’ मा बच्चाको कोणबाट पस्किएको छ । न्यूयोर्कबाट फर्केकी अधबैंसे ब्युटिसियन ‘नेहा’ को बच्चा पाउने रहरमा लेखिएको आख्यान स्वदेश फर्कने एक महिला प्रोटगनिस्टको सशक्त कथा हो । एक सुधो कम्प्युटर इन्जिनियरको जीवन सादा हुन्छ र ऊ जीवनमा रंग भर्न चाहन्छ, अनि पुर्ख्यौली गाउँ फर्कन्छ हाइस्कुले आइकनखोज्दै ‘लोकल हिरो’ मा ।

राजधानीका दिग्गज नेताकी छोरी र सहरको कुख्यात गुन्डा नाइकेको प्रेम-प्रसंग छ- ‘घातक आकर्षण’ मा । ‘प्रवासीको देश हुन्न’ कथामा काठमाण्डु एयरपोर्टमा एक प्रवासीको झमेला हुन्छ–आफ्नै देशमा नेपाली पासपोर्टको अबगाल ।

अर्को तर्फ, विदेश जाने नेपालीको प्रवासी कथा होइन, नेपाल आएकी पर्यटकसँग उठबसको आख्यान हो- ‘फिरन्ते अनुराग’। प्रवासमा महिलाको यौन शोषणबारे लेखिएको ‘तिम्रो लोग्ने खै ?’ ले प्रवासी विकृतिलाई छताछुल्ल पारेको छ।

राजा महाराजाको कथा भन्ने रखौटी ‘पिकासो केटी’ अर्कै खालको विचित्र चरित्रको कथा हो । महाभूकम्पकालमा एकलकाँटे र सुधो पात्रको दुनियाँमा सांसारिक विवरण, यथार्थवाद, रहस्य, हाँस्य र हल्का कामुकताको विशिष्ट मिश्रणले बुनिएको छ- ‘इपिसेन्टर पालुङटार’ ।

ढोँगी जीवनको मनोब्लग हो- ‘इडियट’। फरक प्रकृतिको यो कथामा मानवीय जीवनमा आइरहने दैनिक संकट र मोहभंगको वर्णनका साथै आत्म-सचेतना र अस्तित्वगत मूल्यको विवेचन पाइन्छ ।

द्धितीय पुरूष अर्थात् तिमी सम्बोधनमा कथिएको यौनकथा ‘तिम्री स्वास्नी’ अर्कै स्वादको छ । यसरी हेर्दा कथाहरू अनेक स्वादका र विविध प्रकृतिका छन् ।

भारतमा जन्मिएको, अमेरिकाको ग्रिनकार्ड लिएको र क्यानाडामा काम गर्ने तर नेपाली पासपोर्ट बोक्ने प्रवासीलाई आफ्नो घर फर्कंदा अध्यागमनका अधिकारीले काठमाडौंमा दिएको दुखलाई तपाईले कथामा उतार्नु भएको मैले पाए। त्यही अनुभूतिसँगै ‘फकिरको घर हुन्न, प्रवासीको देश हुन्न’ भन्नुभएको छ। अलिकति प्रष्ट पारिदिनुहोस् न ।

‘प्रवासीको देश हुन्न’ टाइटल कथामा प्रमुख रूपमा दुई किसिमका बिडम्बनाहरूलाई उजागर गर्ने प्रयास गरिएको छ। एक, पश्चिमा देशमा जाने फकिरकुमार जस्ता पात्रहरूको ‘पहिचानको संकट’ को प्रसंग ।

– यस समाचारको श्रोत : Online Khabar हो ।