‘घरज्वाइँ’ले यानीमाया लयमा खोजेको मौलिक पहिरन

दशैँ सकिएर तिहारको रौनक आइसकेको थियो । बिदा सकाएर म पनि आफ्नो पसलमा फर्किइसकेको थिएँ ।

दिउँसोको समयमा अनिल सर(लेखक÷निर्देशन अनिल बुढा मगर)को फोन आयो । ’घरज्वाइँ’ नामक फिचर फिल्म बनाउने घोषणा गरेको केही समयअघि नै मिडियाबाट थाहा पाइसकेकी थिएँ । फर्मल कुराकानीसँगै बधाइ पनि दिएँ ।

अनिल सरले आफूले बनाउन लागेको उक्त फिल्मको कस्ट्युम डिजाइनरको लागि काम गर्ने प्रस्ताव पनि राख्नुभयो । स्कृप्ट हेरेको थिइनँ । त्यो पढेपछिमात्रै निर्णय लिन सक्छु भनें ।

स्क्रिप्ट पाइसकेपछि फेरि सम्पर्क गरें र सोधें, ‘सुटिङको डेट कहिले हो ?’

‘माघको दोस्रो अथाव तेस्रो हप्तबाट सुरु हुन्छ’, अनिल सरको जवाफ ।

म यहाँनेर अप्ठेरो स्थितिमा पुगें । ठिक त्यहीबेला मास्टर्स डिग्रीको अन्तिम सेमेस्टरको परीक्षा पर्ने प्रबल सम्भावना थियो । शर्तअनुसार फिल्ममा डिजाइनरका रुपमा जोडिएँ भने सुटिङस्थल जानैपर्ने थियो । ‘ड्रेस म्यान’लाई हाम्रो भेगको पोशाक र लगाउने शैलीबारे थाहा नहुने पक्कापक्की जस्तै थियो ।

हामीले समाधानको बीच बाटो रोज्यौं–सुटिङमा जान नमिले पनि म डिजाइनरकै रुपमा काम गर्ने, परीक्षा नभएकोबेला सुटिङस्थलमा जाने र सुटिङ हुनुभन्दा अगाडि नै ड्रेस म्यानलाई सबै सिकाएपछि सजिलो हुन्छ ।

अनि मैले सोधें, ‘अरु को छ डिजाइनर ?’

अनिल सरले भन्नुभयो, ‘तिमी मात्रै हौ ।’

म अचम्ममा परें–मैले एक्लै कसरी सक्नु ? साना छोटा फिल्म र केही म्युजिक भिडियोमा काम गरेको छु । तर, त्यहाँ आफ्नै तरिकाले काम गरेको थिएँ । बिग ब्यानकार चलचित्रका कुनै डिजाइनरसँग काम गरेको थिइनँ । काम कसरी गर्छन् भन्ने पनि थाहा थिएन ।

मैले कसरी रिस्क लिने त्यो पनि एउटा मल्टी स्टार भएको फिचर फिल्ममा ?

फेरि मलाई निर्देशकले आफ्नो सबै भिजन बताइसक्नुभएको थियो । । यस्तोमा कस्ट्युममा केही गल्ती भयो भने सबै कुरा खल्लो हुने थियो । फिल्ममा सुरुमा देखिने भनेको नै पात्रको भेषभुषा हो । पात्रको पहिरनले नै भूगोलको कथा अभिव्यक्त गर्दछ । यस्तोमा अनुभवबिना मलाई झट्टै हिम्मत गरिहाल्न पनि अप्ठ्यारो भयो ।

फेरि यो एउटा सांस्कृतिक फिल्म भएकाले कहींकतै संस्कृति देखाउन गल्ती गरियो भने आफ्नो समुदायबाट आउने प्रतिक्रियाको पनि डर भयो ।

तर, अनिल सरले मान्नुभएन । ढाडस दिनुभयो, ‘तिमी गर्न सक्छौ । तिम्रो कामहरु मैले हेरेको छु । सिनेमा उद्योगको तौरतरिका थाहा नभए पनि आफ्नै तरिकाले गर्दा हुन्छ ।’

अनि बल्ल मैले हिम्मत गरें ।

फिल्म यानीमाया लयको ‘थिम’ बन्दै थियो । फिल्म रोल्पा, रुकुम, बाग्लुङ र म्याग्दी भेगको प्रचलित लोकगीत यानीमायाको लयका हुनेछ अर्थात सुस्तरी तर एउटा लयमा । यसैले मुभीको थिम वार्म हुनेछ । सहरको जिन्दगी रफ्तारमा हुन्छ तर गाउँको जिन्दगी र सम्बन्धहरु सुस्त गतिमा न्यानो अनि आफ्नै लयमा हुन्छ । यसैले फिल्मको थिम वार्म हुनेछ अर्थात् फिल्मको कस्टुम वार्म थिममा हुनुपर्ने छ ।

योजना अनुसार मंसिर पहिलो हप्ता टिम रुकुम तकसेरा जानुपर्ने थियो । तर मेरो पारिवारिक व्यस्तताले गर्दा अलि ढिलो रुकुम पुगें । म पुग्दा टिमका अरुहरु सदस्यहरु पहिले नै पुगिसक्नु भएको थियो । त्यहाँ पुगेर बल्ल टिमको बाँकी सदस्यहरुसँग परिचय भयो ।

त्यहाँ मैले स्थानीय पहिरन झनै नजिकबाट नियाल्ने मौका पाएँ । रोल्पा र रुकुमको पहिरन शैली झट्ट हेर्दा एउटै लागे पनि गहन रुपमा हेर्दा केही फरक पाएँ ।  रुकुममा बुनिने झोला, बाँधिने पटुका, गलामा लगाइने माला धेरैमा केही फरक थियो । रुकुममा भेडाको ऊन बढी प्रयोग हुने रहेछ, रोल्पातिर पुवा(अल्लो)को धागो काट्ने गरिन्छ । दुवै भेगमा खाम भाषा बोलिने भए पनि केही फरक थियो । करिब २ हप्ता रुकुम बसाइँका क्रममा धेरै सिकें ।

मगर समुदायमा प्रायः रङीन र त्यसमा पनि भाइब्रेन्ट रङका कपडाहरु प्रयोग गरिन्छ । तर फिल्मको थिम अनुसार हामीले रङ छनोट गर्नुपर्ने भयो । र, त्यो पहिरन पात्रले लगाउँदा फेरि रङीन पनि देखाउनु पर्ने भयो । अर्थात् पात्रले लुगा लगाइरहँदा २ वा २ भन्दा बढी थरी देखिनुपथ्र्यो । क्राउड सिनमा पनि फरकफरक रङ देखिन जरुरी थियो, जो कि मलाई एकदमै चुनौती लागेको थियो ।
सोरो(दयाहाङ राई) भर्खर सहरबाट आउँदा उसले गाउँमा प्रयोग नभएको रङहरुको कपडा र सहरिया पहिरनमा देखाउनुपर्ने थियो । अनि बिस्तारै गाउँमा बस्न थाले पछि गाउँको संस्कृतिमा समाहित हुन थाल्दा त्यो प्रक्रिया उसको पहिरनमा पनि झल्किनुपथ्र्यो ।
बिन्जुरी (मिरुना),दानबहादुर, मैते झाँक्री, सम्झनाको पनि आर्क परिवर्तन भेषभुषामा देखाउनु पर्ने थियो ।
०००
आवश्यकता बमोजिम सबै पहिरन तयारी जम्मा गरे पनि लाहुरे अर्थात् चैतेको कपडा पाउन निकै सकस व्यहोर्नुप¥यो । उसलाई युके लाहुरे लुक दिनका लागि केही लाहुरे पोशाक नै दिने योजना बनाएको थिएँ । तर फिल्मको टाइमलाइन २०६२÷०६३ बेलाको थियो । ०६८मा लाहुरेहरुको पोशाक फेरिएकाले अहिले नपाउने रहेछ ।

फिल्मका धेरै कस्ट्युम र अर्नामेन्टसहरु पनि प्रयोग गरिएका छन्, जो निकै दुर्लभ पनि छन् । एकदमै महंगो पर्ने भएकाले किन्न पनि नसकिने र जहाँसुकै नपाइने भएकाले चुनौती थियो । धन्न ! स्थानीयहरुले नै व्यवस्थापन गरिदिनुभयो ।

प्रि–प्रोडकसनको काम सकिसकेको थियो । तर केही कलाकारको समय नमिलेको कारण फिल्मको सुटिङ पछि सर्‍यो । यसबीचमा मैले आफ्नो परीक्षा पनि दिन भ्याएँ ।
फिल्म साइन गर्नेबेला नै मलाई भनिएको थियो, ‘तिमी नयाँ हौ यसैले तिमीलाई हेप्न सक्छन् । कसैले नराम्रो व्यवहार गरे भने चित्त नदुखाउनू ।’
०००
फिल्म लाइनमा प्राविधिकमा काम गर्ने महिलाहरु एकदमै कम हुँदा रहेछन् । मेकअप, भान्सा, ड्रेसमा सबैमा पुरुष नै हाबी ।
महिलाले मिठो पकाउँछन् भनेर तारिफ वर्षा हुन्छ, ठूला सेफ÷कुक पुरुष नै हुन्छन् । मेकअप गर्ने काम महिलाको हो भन्छन् तर फिल्म लाइनमा पुरुष मेकअप आर्टिस्ट नै हुन्छन् । सिलाइबुनाइ गर्ने, फूलबुट्टा भर्ने पेसा महिलाको हो भनिन्छ । तर ठूलाठूला डिजाइनर पुरुष नै हुन्छन् ।

टिममा हुँदा महिला कलाकारलाई सजिलो हुने रहेछ । सुटिङ स्थानमा कस्ट्युम चेन्ज गरिरहनु पर्ने अनि छिटो चेन्ज गर्नु पर्दा कस्ट्युम डिपार्टेमेन्टमा महिला हुँदा सजिलो हुने कलाकारहरुले बताउनु भयो ।

सुटिङको काम योजना अनुसार नै भयो निर्धारित समय भित्र नै सकियो । बीचमा धेरै अप्ठ्यारोहरु पनि भए । म डरमा थिएँ, कसरी काम गर्ने ? तर, काम गर्दै जाँदा अधिकांश कलाकारबाट एकदमै सकारात्मक प्रतिक्रिया पाएँ ।

एउटा ठूलो गल्ती गरेको चाँहि स्कुलको दृश्यमा हो । सुटिङमा विद्यार्थीकै पोशाक प्रयोग गर्छु भनेको थिएँ । तर पछि पो थाहा भयो–उक्त स्कुलमा सर्ट/पाइन्ट/मिड्डी होइन एउटा संस्थाले दिएको टर्याक सुट लगाउँदा रहेछन् ।

अर्को स्कुलबाट ल्याएर जुगाड त गर्‍यौं, त्यो दृश्य हेर्दा अहिले पनि आफूले गरेको गल्ती थकथकी हुन्छ ।

निर्धारित समय मै फिल्मको सुटिङ सकियो । यो यात्रामा तकसेराको तक गाउँ र बाछ्छी गाउँका स्थानीयलाई हामीले दुख दियौं । तर उहाँहरूले हामीलाई सौहार्द स्वागत/बसाइ र बिदाइ गर्नुभयो ।

फिल्म २८ गतेबाट हलहरुमा लागिसकेको छ । मैले पहिलो शो नै हेरें । पर्दामा आफ्नो काम हेर्दा आफूलाई चित्त नबुझेका ठाउँहरु भेट्टाएँ । अझै धेरै काम गर्न बाँकी नै रहेछ भन्ने आत्मसमीक्षा पनि गरें । रोजेको यात्रा न हो, हिँड्दा ठेस त लागिहाल्छ नि !

– यस समाचारको श्रोत : Online Khabar हो ।